فارغ‌التحصیلی با کله‌قند روسی!

در روزگاری که خبری از مدارس مدرن نبود، همین‌قدر که بچه‌ها از پس کارهای شخصی خود برمی‌آمدند، برای آشنایی با علوم دینی و همچنین خواندن و نوشتن، راهی مکتبخانه می‌شدند و بعد از پایان هر کتاب باید به معلمشان هدیه می‌دادند. ماجرای مکتبخانه‌ها و فارغ‌التحصیلی بچه‌ها با کله‌قند روسی قصه جالبی دارد.

همشهری آنلاین – بهاره خسروی : آموزش‌های مکتبخانه‌ای از همان دوران تسلط خلفای اسلامی در ایران آغاز شد. مکتبخانه‌ها اغلب اتاق بزرگی در گوشه مسجد،حجره یا خانه مکتب‌دار بود. این مکتبخانه‌ها ظاهری کاملا ساده داشتند و فضای آن اغلب با حصیر، نمد یا گلیم‌های فرسوده و کهنه، چند میز کوتاه برای دانش‌آموزان و تشکچه‌هایی از جنس گلیم، گونی و جاجیم بود که هر دانش‌آموز برای خود از خانه می‌آورد.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

مکتب‌دارهای مرد را میرزا یا ملاباشی و زن‌ها را ملاباجی می‌گفتند. بچه‌های خواب‌آلود، صبحانه را نصفه و نیمه‌ با یک استکان چای، از ترس دیر رسیدن به مکتب و فلک میرزا، به‌سرعت سرمی‌کشیدند. بقچه می‌بستند و راهی خانه ملاباشی‌ها یا ملاباجی‌های مکتبخانه می‌شدند تا به ضرب و زور چوب و فلک، دو سه خطی خواندن و نوشتن یاد بگیرند. بچه‌ها و کتاب‌های «عم جزء»،«عاق والدین»، «گلستان و بوستان سعدی»، قلمدان و دوات را همراه بقچه با چاشت و تشکچه زیرانداز، در «هیبه» می‌ریختند. البته زمستان‌ها، منقل هم برای تامین گرمایش کلاس درس به وسایل داخل هیبه اضافه می‌شد. هیبه، خورجین کوچکی از نوع «جاجیم» بود که بچه‌مکتبی‌ها کتاب و دفتر و نوشت‌افزارشان را داخل آن می‌گذاشتند و راهی مکتبخانه می‌شدند.
درس نخست دانش‌آموزان مکتبخانه «سه پاره» بود. این کتاب شامل حروف الفبا و سوره‌های کوچک قرآن بود. بدون هیچ مقدمه و پیش‌فرضی از کلمات و حتی نوشتن روی تخته‌سیاه، دانش‌آموز باید حروف را می‌شناخت و تلفظ می‌کرد. آشنایی با حروف ابجد، کتاب‌های «تاریخ و صاف»، «گلستان سعدی»، «جامع عباسی»، «دیوان حافظ»، «نصاب‌الصبیان فراهی» از کتاب‌های متداول آموزشی پس از «سه پاره‌» و «عم جزء» بود که دانش‌آموزان باید یاد می‌گرفتند.
مراحل نهایی تحصیل باتوجه به‌ پایان هر کتاب یا شروع مقطع جدید متفاوت بود. برای مثال، اگر قرار بود که فرد نوآموزی نوشتن را آغاز کند، ١٠ الی ١۵ روز پیش از آغاز سرمشق دادن، موضوع را به خانواده او اطلاع می‌دادند تا علاوه بر تهیه قلمدان، دوات، قلم و کاغذ، برای دهان شیرین‌کنی ملاباشی هدیه‌ای در نظر گرفته شود. این هدیه دهان شیرین‌کن، «کله قند روسی» بود که باید به خانه ملاباشی می‌فرستادند. برای تنبیه، رایج‌ترین ابزار، «فلک» بود. ترکه آلبالویی که به فراخور میزان غفلت و کوتاهی دانش‌آموز، ملاباشی از آن استفاده می‌کرد تا درس عبرتی برای دیگر دانش‌آموزان باشد.
‌

کد خبر 754736

• آیا می‌دانستید تهران هم حافظیه دارد، درست مثل شیراز؟

• آیین متفاوت شب ۲۷ماه مبارک رمضان در تهران قدیم

• پیراهنی که مراد می‌داد

• بایگانی یک خاطره تلخ | اول اردیبهشت ۱۳۴۱ هزاران نفر در تهران بی‌خانمان شدند

• فارغ‌التحصیلی با کله‌قند روسی!

• ۴ پیشنهاد وزارت صمت برای واردات خودروی کارکرده | هر شخص می‌تواند نسبت به واردات خودرو اقدام کند

• با اطلاعات دقیق می‌گویم انتخابات ایران در هیچ دوره‌ای مشکلی نداشته است

• آغاز عرضه گسترده خودرو به قیمت کارخانه | ۲۵۰ هزار خودرو تا ۲ ماه آینده تحویل می‌شود

• زن از نگاه اسلام کسی است که دختر خانه، همسر وفادار و مادر فداکار باشد | شعار زن، زندگی، آزادی نقطه مقابل مادر بودن است

• فرمانده کل سپاه: صهیونیست‌ها در سوریه ۲ نفر از ما را شهید کردند اما ۷ نفر از آن‌ها کشته شد | این ۷ نفر با دست‌های غیبی کشته شدند

• مقامات عربستانی در جستجوی هتل در مشهد برای کنسولگری ؛ بازدید از ۵ هتل | می‌خواهند نزدیک حرم امام رضا نباشند

• قالیباف:‌ غرب زن را با نگاه ابزاری به اسارت کشیده است | انقلاب توانسته زن را در محوریت خانواده قرار دهد

• رهبرانقلاب: یکی از برادران گفت رفراندوم؛ مگر مسائل گوناگون کشور قابل رفراندوم است | مگر همه‌ مردم شرکت کننده در رفراندوم امکان تحلیل آن مسئله را دارند

• ۴ پیشنهاد وزارت صمت برای واردات خودروی کارکرده | هر شخص می‌تواند نسبت به واردات خودرو اقدام کند

• تصاویر دوربین‌های مدار بسته از اقدام خبرساز یک پلیس در زنجان

• طارمی مقصد بعدی اش را به مدیران پورتو اعلام کرد | تصمیم مهم ستاره ایرانی برای آینده

• فرمانده کل سپاه: صهیونیست‌ها در سوریه ۲ نفر از ما را شهید کردند اما ۷ نفر از آن‌ها کشته شد | این ۷ نفر با دست‌های غیبی کشته شدند

• دانلود قسمت اخر فصل سوم پوست شیر (دانلود فصل ۳ قسمت آخر پوست شیر) رایگان با کیفیت عالی

• آغاز عرضه گسترده خودرو به قیمت کارخانه | ۲۵۰ هزار خودرو تا ۲ ماه آینده تحویل می‌شود

• نحوه برخورد زن مسئول محجبه با ۳ زن بدحجاب |گفتم شوهر غیرتمندت می‌خواهد زیبایی‌های زنش را فقط خودش ببیند؟

• نوشیدنی پرطرفداری که ضربان قلب و فشار خون را افزایش می‌دهد

• دردهای لگنی که زنان و دختران باید بشناسند | سه درد شایع زنانه

• دختران ننویسند مبادا  کاغذپرانی کنند!

• روزگاری که نوشتن برای دخترها ممنوع بود | دختر مشق بلد باشد، کاغذپرانی می‌کند

• بچه نوکرها با آقازاده‌ها درس نمی‌خواندند