تقاطع تاریخ و سیاست در باغ ایلچی

«باغ ایلچی» یکی از باغ‌های معروف و تاریخی در تهران است که اکنون تمام هویت باغ بودن این مکان از بین رفته اما هنوز هم به همین نام شهره است.

همشهری آنلاین – لیلا باقری: کافی است از بازار عباس‌آباد بگذرید از سمت غرب وارد کوچه باغ ایلچی شوید. حسین شهیدی در «سرگذشت تهران» می‌نویسد که در کوچه ایلچی سه‌راهی وجود دارد که راه شمالی آن به کوچه زنبورک‌چی می‌رسد. در میانه کوچه باغ ایلچی به کوچه جنوبی دیگری می‌رسیم که مدرسه معروف گلستان در آن قرار دارد. در امتداد کوچه باغ ایلچی سه‌راهی وجود دارد که راه شمالی آن کوچه حمام چال است و این کوچه در نهایت به چهارراه باغ ایلچی می‌رسد که در امتداد آن، کوچه سعادت و پس از آن خیابان مولوی‌ است. از در بزرگ قرمزرنگ کارگاهی که بگذری و راهرویی کوچک را پشت سر بگذاری و صاحب ملک در کوچک را که برایت باز کند وارد سفارت می‌شوی.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

حالا که مختصات و موقعیت باغ ایلچی را دانستید باید بگویم اینجا گرچه دیگر باغ نیست اما مخروبه بخش کمی از سفارت اسبق روس را در دل خود جای داده است. بنایی که هم از نظر قدمت تاریخی مهم است و هم هویت تاریخی و سیاسی. این خانه در دل خود خاطرات نخستین شورش ایرانی‌ها را در برابر بیگانگان و استعمارشان دارد. آنهم با قتل گریبایدوف؛ سفیر روس!

حالا این سفارت و باغش مملو از نخاله‌های ساختمانی و البته چیزهایی است که نشان می‌دهد به‌عنوان انبار پارچه و کفش مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما هنوز بقایای ستون‌ها، دیوارها، شومینه‌ها و گچبری‌های بنا نشان از قدمت آن دارد. اما خاطره این باغ برای همیشه می‌ماند. خاطره وقتی که ایران و روس در جنگ بودند و حاصلش شد دو عهدنامه ننگین گلستان و ترکمنچای که قسمت‌هایی از ایران جدا شد.

با این‌حال روس‌ها دست از وقاحت برنداشتند و سفیرشان گریبایدوف که برای پیگیری مفاد عهدنامه به تهران آمده بود، دستور داد برخی ایرانیانی که همسران گرجی و روس‌تبار داشتند، همسران خود را به سفارت روسیه تحویل دهند. این دستور، خون مردم را به جوش می‌آورد و موجب می‌شود به سفارت روسیه در این باغ یورش بیاورند و بعد از اشغالش همه کارکنان و گریبایدوف را بکشند.

احمدمسجدجامعی درباره واقعه تاریخی این باغ می‌گوید که گریبایدوف در تهران می‌خواهد که زنان گرجی که به عقد ایرانیان در آمده‌اند از همسران خود جدا شده و به کشور متبوع‌شان بازگردند. در این میان حکومت ضعیف مرکزی هم هیچ عکس‌العملی نشان نمی‌دهد و تنها میرزا مسیح مجتهد تهرانی از روحانیون بنام، این مسئله را با مسالمت پیگیری می‌کند. وقتی این همه صبوری به جایی نمی‌رسد و سفیر اقدام به بیرون آوردن زنان مسلمان از خانه‌های‌شان می‌کند، مجتهد تهرانی اعلام می‌کند که مردم خود اقدام کرده و همسرانشان را آزاد کنند. مردم به داخل سفارت ریخته، سفیر را مجازات کرده و همسران خود را آزاد می‌کنند. این واقعه به قدری موجه بود که به هر حال تزار روس هم نه تنها برای خونخواهی اقدام نکرد که به جبران این بی‌حرمتی بخشی از غرامت‌ها را بخشید.

حالا البته دیگر خبری از آن عمارت نیست. بنا به شدت آسیب دیده و هنوز کسی اقدامی برای تملک و بازسازی این خانه تاریخی نکرده است.

———————————————————————————————————————————————————

*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۶ در تاریخ ۱۳۹۵/۰۸/۱۶

کد خبر 775958

• ماجرای علم طلاکوب که از اصفهان به تهران آمد | سنت ۶۰۰ ساله در تکیه درکه

• تقاطع تاریخ و سیاست در باغ ایلچی

• گریــه کردم تا اجازه دهند مداحی کنم | پیرغلامی که بذر محبت در دل اهالی می‌کارد

• تعزیه در خانه شهید

• گشت و گذار در محله قدیمی نفرآباد و تکیه ۴۰۰ ساله

• یک مسجد است و یک محله

• ۷۰۰خانواده زیر سقف حمایت

• بازداشت مدیر و کارمند بانک به علت ارائه خدمات به زن بی‌حجاب | دستور بازداشت زن بی‌حجاب هم صادر شد

• ممنوع‌التصویری جواد خیابانی؟ | صحبت‌های جنجالی خیابانی بدون مجوز پخش شد؟

• متن کامل لایحه حجاب | جزئیات جریمه زنان بی‌حجاب ؛ از حبس تا جریمه نقدی | ترویج بی‌حجابی و برهنگی توسط سلبریتی‌ها چه جرائمی دارد؟

• اقدام اطلاعاتی و عملیاتی سربازان گمنام امام زمان | عناصر جریان انحرافی در یک استان متلاشی شدند | قصد هتاکی به مقدسات در ایام محرم را داشتند

• فاجعه در استقلال ۷ روز مانده به آغاز لیگ برتر

• واکنش به حضور زنان بی‌حجاب در هیات‌های مذهبی | اگر فرد بی‌حجاب خواست حاضر شود به او خوش‌آمد بگوییم اما …

• تصمیم وزیر اطلاعات و فرزندانش در یک نشست خانوادگی | اگر رصد نکنیم که نمی‌توانیم وزیر باشیم!

• فاجعه در استقلال ۷ روز مانده به آغاز لیگ برتر

• علم‌الهدی: دختر امام حسین روی زمین افتاد گفت عمه معجر بیاور خودم را از نامحرم حفظ کنم | اگر امام حسین برای ما تبدیل به تشریفات شود بدبخت می‌شویم

• ممنوع‌التصویری جواد خیابانی؟ | صحبت‌های جنجالی خیابانی بدون مجوز پخش شد؟

• شهادت ۳ کهنه سرباز درباره حضور موجودات فرازمینی | در جلسه استماع کنگره آمریکا درباره یوفوها چه گذشت؟

• گزینه جدید پرسپولیس مشخص شد | او با هواداران تیم سابقش خداحافظی کرد

• رئیس امارات عزادار شد ؛ ۳ روز عزای عمومی | واکنش ایران

• ببینید | مداحی مصطفی راغب خوانندۀ پاپ در یزد | همخوانی و سینه‌زنی مردم یزد

• متن کامل لایحه حجاب | جزئیات جریمه زنان بی‌حجاب ؛ از حبس تا جریمه نقدی | ترویج بی‌حجابی و برهنگی توسط سلبریتی‌ها چه جرائمی دارد؟

• هنوز پرسپولیسی هستم و استقلالی نشده‌ام | مشخص نیست چرا نمی‌گذارند استقلال قوی شود | خدا کند بیرانوند مصدوم نشود

• پولی که آل‌کثیر از سپاهان گرفته نوش جانش ؛ کم کاری نکرد | پرسپولیس سوگلی وزارت ورزش نیست اما …

• خانه – باغ تاریخی ایلچی زباله‌دانی شد

• ماجرای عبرت‌آموز یک کوچه‌باغ و غیرت ایرانی در برابر بیگانه | قتل وزیر مختار روسیه در تهران