استعمار نمی‌ میرد، پوست می‌ اندازد | استعمار دیجیتال چیست؟

در دنیای جدید، کشورهای استعمارگر، روش‌های گذشته خود را ناکارآمد یافته و به شیوه‌های نوین پوست‌اندازی کرده‌اند. یکی از این روش‌های نوین، «استعمار دیجیتال» نام گرفته و چند سالی است که درباره آن صحبت‌هایی مطرح شده است. در نوشته پیش رو به مرور دیدگاه‌های مایکل کوئت در این‌باره می‌پردازیم.

همشهری آنلاین – محمد بحرینی: در دنیای جدید، کشورهای استعمارگر، روش‌های گذشته خود را ناکارآمد یافته و به شیوه‌های نوین پوست‌اندازی کرده‌اند. یکی از این روش‌های نوین، «استعمار دیجیتال» نام گرفته و چند سالی است که درباره آن صحبت‌هایی مطرح شده است. در نوشته پیش رو به مرور دیدگاه‌های مایکل کوئت در این‌باره می‌پردازیم.

استعمار دیجیتال چیست؟

مایکل کوئت، محقق پروژه جامعه اطلاعاتی در دانشگاه ییل و نویسنده کتاب «استعمار دیجیتال: امپراتوری ایالات متحده و امپریالیسم جدید در جنوب جهانی» است. وی استعمار دیجیتال را اینگونه تعریف می‌کند:

«هنگامی که ساختارها و اعداد را بررسی می‌کنیم، آشکار می‌شود که سلطه غول‌های فناوری نه‌تنها از نظر وسعت در سطح جهانی است، بلکه اساساً ماهیت استعماری دارند و تحت کنترل ایالات متحده هستند. این پدیده«استعمار دیجیتال» نام دارد.»

جف بزوس و ایلان ماسک، استعمارگران امروز

مایکل کوئت همچنین معتقد است در سال ۲۰۲۰، میلیاردرها مانند راهزنان رفتار کردند. مثلاً دارایی شخصی جف بزوس از ۱۱۳ میلیارد دلار به ۱۸۴ میلیارد دلار و دارایی خالص ایلان ماسک نیز از ۲۷ میلیارد دلار به بیش از ۱۸۵ میلیارد دلار افزایش یافت. تسلط گسترده این شرکت‌ها در بازارهای داخلی موضوع تحلیل‌های انتقادی متعددی است، اما دسترسی جهانی آنها به ندرت مورد بحث قرار می‌گیرد.

چگونگی پوست‌اندازی استعمار

مایکل کوئت خطر استعمار دیجیتال برای کشورهای جهان سوم را همانند استعمار کلاسیک در قرن‌های گذشته می‌داند و معتقد است استعمار دیجیتال، استفاده از فناوری دیجیتال برای تسلط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بر ملت یا سرزمین دیگری است.

در دوران استعمار کلاسیک، اروپایی‌ها سرزمین‌های خارجی را تصرف کردند و در آن ساکن شدند. زیرساخت‌های نصب شده مانند قلعه‌های نظامی، بنادر دریایی، راه‌آهن، ‌ماشین‌آلات سنگین و… را تحت کنترل خود درآوردند. از نیروی کار کشورهای مستعمره خود برای استخراج مواد خام بهره‌کشی و بازارهای این کشورها را تضعیف کردند. این فرآیند در طول قرن‌ها تکامل یافت و فناوری‌های جدید نیز به کمک آمدند. در اواخر قرن ۱۹کابل‌های زیردریایی ارتباطات تلگرافی را در خدمت امپراتوری بریتانیا قرار دادند. تحولات جدید در ثبت، آرشیو و سازماندهی اطلاعات توسط ایالات متحده برای نخستین بار در فتح فیلیپین مورد استفاده قرار گرفت.

رگ‌های دیجیتال

مایکل کوئت همچنین بر این باور است که استعمار دیجیتال ممکن است برای برخی جدید به‌ نظر برسد، اما در طول دهه‌های گذشته، خود را در وضعیت موجود جهانی تثبیت کرده است. او تعبیر «رگ‌های باز» ادواردو گالیانو را برای شرایط امروز جهان مثال می‌زند و می‌گوید امروز با «رگ‌های دیجیتال» روبه‌رو هستیم که از اقیانوس‌ها عبور می‌کنند و یک اکوسیستم فناوری را تحت مالکیت و کنترل تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌هایی که عمدتاً در ایالات متحده مستقر هستند ایجاد می‌کنند. برخی از کابل‌های فیبر نوری اقیانوسی، متعلق به شرکت‌هایی مانند گوگل و فیسبوک هستند یا اجاره شده‌اند تا انحصار استخراج داده‌ها را در اختیار داشته باشند.

زندان‌بانان جدید

مایکل کوئت پلتفرم‌ها و مراکز جاسوسی مانند سازمان NSA را به پانوپتیکون‌ها تشبیه می‌کند. پانوپتیکون نوعی از معماری بود که اواخر قرن ۱۸ طراحی شد تا به زندان‌بان‌ها اجازه دهد همه زندانی‌ها را زیر نظارت خود داشته باشند، بدون اینکه آنها بتوانند مطمئن شوند که در کدام لحظه تحت نظارت‌اند. او همچنین مزارع سرور ابری تحت سلطه آمازون و مایکروسافت را به ماشین‌آلات سنگین تشبیه می‌کند که برای ذخیره، جمع‌آوری و پردازش کلان داده‌ها استفاده می‌شوند و مانند پایگاه‌های نظامی امپراتوری ایالات متحده در حال گسترش هستند.

در واقع استعمار دیجیتال در مورد ایجاد یک تقسیم کار نابرابر صحبت می‌کند. جایی که قدرت‌های مسلط از مالکیت زیرساخت‌های دیجیتال، دانش و کنترل خود بر ابزارهای محاسباتی استفاده کرده تا کشورهای جهان سوم را در وابستگی دائمی نگه دارند.

مایکل کوئت خاطرنشان می‌کند که دسترسی و تسلط بر کلان داده‌ها وضعیت را بدتر می‌کند. کسانی که داده‌های بیشتر و بهتری دارند، می‌توانند بهترین خدمات هوش مصنوعی را ایجاد کنند که کاربران بیشتری را جذب می‌کند و حتی داده‌های بیشتری را برای بهتر کردن خدمات‌شان به آنها می‌دهد. مانند استعمار کلاسیک، داده‌ها به مثابه مواد خام برای قدرت‌های امپریالیستی محسوب می‌شود.

اختراع مجدد استعمار

از دیگر تعابیر مایکل کوئت، اصطلاح اختراع مجدد استعمار است. او می‌گوید شرکت‌های فراملیتی ایالات متحده به‌عنوان بخشی از پروژه امپراتوری آمریکا در حال اختراع مجدد استعمار در کشورهای جهان سوم از طریق فناوری‌های جدید هستند.

کشورهای ثروتمند و شرکت‌های آنها به جای به اشتراک گذاشتن دانش با دیگران، انتقال فناوری و تشکیل بلوک‌های فناوری در سرتاسر جهان برای رفاه مشترک و برابر جهانی، قصد دارند برتری خود را حفظ کنند و از کشورهای جهان سوم تنها به‌عنوان نیروی کار ارزان بهره ببرند.

سابقه مقابله با غول‌های فناوری

با این حال همیشه در برابر نیروهای متمرکز قدرت، کسانی هستند که مقابله کنند. مقاومت در برابر غول‌های فناوری در کشورهای جهان سوم سابقه‌ای طولانی دارد. مانند اعتراضات بین‌المللی علیه IBM، HP و کسانی که در آپارتاید آفریقای جنوبی تجارت می‌کردند. در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، برخی کشورها مدتی ابزارهایی را برای مقاومت در برابر استعمار دیجیتال امتحان کردند. در چند سال اخیر، جنبش‌های جدیدی علیه استعمار دیجیتال در حال ظهور است.

لابی شرکت‌ها با قانون‌گذاران

قدرت اقتصادی غول‌های فناوری ایالات متحده، نفوذ آنها را در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی به‌دنبال دارد. شرکت‌های فناوری و اتحادیه‌های تجاری، وقت زیادی را صرف لابی کردن با قانونگذاران برای سیاست‌های متناسب با منافع‌شان صرف می‌کنند. دولت‌ها و همچنین سازمان‌های مجری قانون نیز با غول‌های فناوری همکاری می‌کنند تا کارهای کثیف خود را انجام دهند. در سال ۲۰۱۳، ادوارد اسنودن افشا کرد که مایکروسافت، یاهو، گوگل، فیسبوک، پالتاک، یوتیوب، اسکایپ، AOL و اپل، اطلاعات خود را از طریق PRISM در اختیار آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) گذاشته‌اند.

جنگ سرد تکنولوژیک

صحبت‌های زیادی درباره «جنگ سرد جدید» وجود دارد مبنی بر اینکه ایالات متحده و چین برای برتری تکنولوژیک با هم در حال رقابت هستند. با این حال، نگاهی دقیق به اکوسیستم فناوری نشان می‌دهد که شرکت‌های آمریکایی به‌طور عمده در اقتصاد جهانی مسلط هستند.

چین پس از دهه‌ها رشد اقتصادی خوب، حدود ۱۷ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را در اختیار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸ از ایالات متحده پیشی بگیرد و این ادعاها را تقویت می‌کند که امپراتوری آمریکا رو به زوال است. اما اقتصاددانی مثل شان استارز معتقد است که سلطه اقتصادی آمریکا کاهش نیافته و حتی جهانی شده است. این مسئله به‌ویژه هنگامی که به غول‌های فناوری نگاه می‌کنیم صادق است.

کد خبر 805779

• تصاویر | صفحه اول روزنامه‌های چهارشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۲

• استعمار نمی‌ میرد، پوست می‌ اندازد | استعمار دیجیتال چیست؟

• موافقت با این قطعنامه‌ ضدایرانی یعنی آغاز جنگ | پای ایران در میان باشد باید محتاط بود!

• تصاویر قرق اتوبان بزرگ چین برای معاون رئیسی | اسکورت با ابهت چینی‌ها را ببینید

• تصاویر اولین شهرهای موشکی زیرزمینی ایران

• جنجال کارتخوان نانوایی‌ها ؛ ماجرای ضبط صدا و تصویر مشتریان چیست؟

• پنتاگون: در زمان و مکان انتخابی حملات به نیروهای آمریکایی را پاسخ می‌دهیم | ۴۰ حمله به نیروهای آمریکایی شده است

• بیانیه صدا و سیما درباره حواشی یک برنامه زنده تلویزیونی

• رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران : دیدم دانشجویان دختر و پسر دست می‌دهند، روبوسی می‌کنند و روی چمن ها می خوابند | منقلب شدم

• موافقت با این قطعنامه‌ ضدایرانی یعنی آغاز جنگ | پای ایران در میان باشد باید محتاط بود!

• تصاویر اولین شهرهای موشکی زیرزمینی ایران

• تصاویر قرق اتوبان بزرگ چین برای معاون رئیسی | اسکورت با ابهت چینی‌ها را ببینید

• آتش‌بس در غزه نزدیک است | کدام کشور میانجیگری کرد؟

• واکنش منفی کاربران به اقدام همایون شجریان

• کامران جای حسن یزدانی را می گیرد؟ | قاسمپور حریف جدید تیلور

• نحوه درست پخت شلغم که بو و مزه ناخوشایند آن را از بین می‌برد

• چشمک زیدان به عربستانی‌ها؛ پیشنهاد بدهید

• من معروف را برای تیم ملی ایران نمی‌خواهم | لبریز شدن صبر سعید و پاسخ مثبت به ترکیه‌ای‌ها؟

• فاطمه معتمد آریا، باران کوثری و هوتن شکیبا از امروز در سینماها | فیلم منوچهر هادی و یکتا ناصر چقدر می فروشد؟